Auctoritas y experimentum. Vesalio, un mediador entre scientia y studia humanitatis

Autores/as

  • Klaus Bergdolt Universidad de Colonia, Alemania

DOI:

https://doi.org/10.11565/arsmed.v32i1.271

Resumen

Sin resumen disponible

Biografía del autor/a

Klaus Bergdolt, Universidad de Colonia, Alemania

Director del Instituto de Historia y Ética de la Medicina

Citas

Cit. según M. Boas, Die Renaissance der Naturwissenschaften 1450-1630 - Das Zeitalter des

Kopernikus (The Scientific Renaissance 1450-1630. London 1962). Nordlingen 1988, pág 142.

Boas (1988), pág. 43.

Sobre Vesalio, véase L. Edelstein, Andreas Vesalius, the Humanist, en: Bull. Hist. Med. 14

(1943), 547561; J.B. Saunders, Vesalius as a clinician, en: Bull. Hist. Med. 14 (1943), 594-608;

J.B. Saunders, C.D. O’Malley, The Illustrations from the works of Andreas Vesalius of Brussels.

With annotations and translations, a discussion of the plates and their background, autorship and

influence, and a biographical sketch of Vesalius. Cleveland/New York 1950; R. Eriksson,

Andreas Vesalius’ first public Anatomy at Bologna 1540. Uppsala/Stockholm 1959; G. Rath,

Pre-Vesalian anatomy in the light of modern research, en: Bull. Hist. Med. 35 (1961), 142-148;

C.D. O’Malley, Andreas Vesalius of Brussels 1514-1564. Berkeley/Los Angeles 1965; M.

Kemp, A drawing for the Fabrica, and some thoughts upon the Vesalius muscle-men, en: Med.

History 14 (1970), 277-288; R. Toellner, Renata dissectionis ars "Vesals Stellung zu Galen in

ihren wissenschaftsgeschichtlichen Voraussetzungen und Folgen", en: A. Buck (Hrsg.), Die

Rezeption der Antike (=Wolfenbfittler Abhandlungen zur Renaissanceforschung 1). Hamburg

, 85-95; G. Ongaro, La medicina nello studio di Padova e nel Veneto, en: Storia della

Cultura Veneta 3/III. edrs.: G.Arnaldi y M. Stocchi Pastore. Vicenza 1981, 75-134; M. Putscher,

Ein Totentanz von

Tizian. Die 17 groben Holzschnitte zur Fabrica Vesals (1538-1542), en: W. Gopfert y H.H. Otten

(edrs..). Metanoeite. Wandelt euch durch neues Denken. Festschrift für Professor Hans

Schadewaldt zur Vollendung des 60. Lebensjahres. Düsseldorf 1983, 23-40; L. Premuda, Il

"secolo dell’anatomia", en: I secoli d’oro della medicina. 700 anni di scienza medica a Padova.

Padova 1986, 43-50; G. Harcourt, Andreas Vesalius and the anatomy of antique sculture, en:

Representations 17 (1987), 28-61; M. Boas (cfr. nota l); M. Putscher, Andreas Vesalius (1514-

, en: D. v. Engelhardt (Ed.), F. Hartmann, Klassiker der Medizin I (Von Hippokrates bis

Christoph Wilhelm Hufeland). München 1991, 113-129; K.B. Roberts, J.W.D. Tomlinson, The

fabric of the body. European Traditions of Anatomical Illustration. Oxford 1992; además, G.

Fichtner, Reformation oder Renaissance der Medizin? en: Festschrift Walter Haug y Burghard

Wachinger. Tübingen 1992, 943-954; R. Hildebrand, Ein menschliches Bild vom Menschen?

Zum Wandel des Menschenbildes in der Anatomie, en: Ann. Anat. 175 (1993), 519-529; G.

Fichtner, Die verlorene Einheit der Medizin und das "Handwerk". Ein unbekannter

Stammbucheintrag Andreas Vesals als Schlüssel zu seinem Lebenswerk, en: P. Kroner y Th.

Rutten, K. Wiesemann, U. Wiesing (Hrsg.), Ars Medica. Verlorene Einheit der Medizin.

Stuttgart, Jena, New York 1995, 523; R. Hildebrand, Zum Bilde des Menschen in der Anatomie

der Renaissance: Andreae Vesalii De humani corporis fabrica libri septem. Basel 1543, en: Ann.

Anat. 178 (1996), 375-384.

En relación con las ediciones Giunta, véase N. Pozza, Jenson, Ratdolt e altri stampatori, in:

Storia della cultura Veneta 3/llI (Dal primo Quattrocento al consilio di Trento, edrs. Von G.

Arnaldi y M. Pastore Stocchi): Vicenza 1980, aquípág. 223.

Acerca de las observaciones de Vesalio a la edición completa de Galeno de 1541, véase H.

Cushing, A Biobibliography of Andreas Vesalius (Historical Library, Yale Medical Library 6).

New York 1943, pág. 66; también Andreas Vesalius, en: Biographisches Lexikon der

hervorragenden Ärzte aller Zeiten und Völker. vol. V (edr.: A. Hirsch). 1934 (reimpresión

München/Berlín 1962), pág. 737s.; además Th. Rutten/S. Jacobs, Vesal, Andreas, en:

Arztelexikon. Von der Antike bis zum 20. Jahrhundert. edrs.: Von W.U. Eckart y C. Gradmann.

München 1995, págs. 362-364; también Baader (cfr. nota 5), aquípág. 59s.

Referente a la carta de Salutatis, véase A. Buck (1), Die humanistische Tradition in der

Romania. Bad Homburg-Berlin-Zurich 1968, pág. 135; referente a las studia humanitatis en

general A. Buck (2), Die studia humanitatis im italienischen Humanismus, en: Humanismus und

Bildungswesen des 15. und 16. Jahrhunderts (Mitteilung XII der Kommission für

Humanismusforschung). edr.: W. Reinhard. Weinheim 1984, págs. 7-24.

Cfr. Buck (véase nota l1, 2), S. 11-13.

Algunos autores suponen que la fundación de Salerno se hizo ya en el siglo X. En cuanto a la

cuestión de si esta institución educativa se puede ya calificar de universidad, véase G. Baader,

Die Schule von Salerno, en: Med. Hist. Iournal 13 (1978), págs. 124-145; también H.

Schipperges, Die Assimilation der arabischen Medizin durch das lateinische Mittelalter

(=Sudhoffs Archiv Beiheft 3). Wiesbaden 1964.

Véase E. Garin, Gli umanisti e la scienza, en: Rivista di Filosofia LII (1961), págs. 259-278,

aquípág. 260: ‘La moda degli studia humanitatis verrebbe a coincidere col si lenzio del le

scienze e della filosofia’.

Véase W. Arlt, Die ältesten Nachrichten über die Sektion menschlicher Leichen im

mittelalterlichen Abendland (=Abhandlungen zur Geschichte der Medizin und der

Naturwissenschaften 34). Berlin 1940.

Véase Boas (cfr. nota 1), pág. 144s.

Sobre Mondino (1275-1326), véase M. Neuburger, Geschichte der Medizin I/II. Stuttgart

, págs. 433438; también N. Siraisi, Taddeo Alderotti and his pupils. Two generations of

medical learning. Princeton 1981, págs. 66-70.

Véase E. Wickersheimer, Die ersten Sektionen an der Medizinischen Fakultät zu Paris, en: G.

Baader y G. Keil (Hrsg.), Medizin im mittelalterlichen Abendland. Darmstadt 1982, págs. 60-72.

Boas (véase nota 1), pág. 146.

Véase K. Bergdolt, Arzt, Krankheit und Therapie bei Petrarca. Die Kritik an Medizin und

Naturwissenschaft im italienischen Frühhumanismus. Weinheim 1992, págs. 38-47.

Véase A. Buck, Die Medizin im Verständnis des Renaissance-Humanismus, in: Humanismus

und Medizin (=Mitteilung XI der Kommission für Humanismusforschung der Deutschen

Forschungsgemeinschaft). Edrs.: R Schmitz y G. Keil. Weinheim 1984, aquípág. 183.

Garin (1961) (cfr. nota 9); además E. Garin, Rinascite e Rivoluzioni. Movimenti culturali dal

XIV al XVIII secolo (=Biblioteca di cultura moderna 782). Bari 1976.

Véase Buck (1968) (cfr. nota 6), págs. 166-181; también A. Buck, Studia humanitatis.

Gesammelte Aufsätze 1973-1980. Festgabe zum 70. Geburtstag. Edrs.: B. Guthmüller, K. Kohut

y O, Roth. Wiesbaden 1981, pág. 75s.; además A. Buck, Die Rezeption des Humanismus in den

juristischen und medizinischen Fakultäten der italienischen Universitäten, en: Der Humanismus

und die oberen Fakultaten (=Mitteilung XIV der Kommission für Humanismusforschung der

DFG): Edrs.: G. Keil , B. Moeller y W. Trusen. Weinheim 1987, págs. 267-284.

Sobre Baader, véase nota 8; también G. Baader (1), Medizinische Theorie und Praxis

zwischen Arabismus und Renaissancehumanismus, en: Der Humanismus und die oberen

Fakultaten (cfr. nota 18), págs. 185-213; también G. Baader (2), Mittelalterliche Medizin im

italienischen Frühhumanismus, en: Fachprosa-Studien. Beiträge zur mittelalterlichen

Wissenschafts-und Geistesgeschichte. Edr.: G. Keil. Berlín 1982, págs. 204 254.

Véase N. G. Siraisi, Medieval and Early Renaissance Medicine. An Introduction to

Knowledge and Practice. Chicago/London 1990, aquípágs. 48-77; también (tomando Bologna

por modelo ) Siraisi (1981) (cfr. nota 12).

T. Joutsivuo, Scholastic Tradition and Humanist innovation. The concept of Neutrum in

Renaissance Medicine (=Sarja-ser. Humaniora node-tom 303). Helsinki/Saarijarvi 1999, págs.

-25 (con respecto a N. Leomiceno).

Sobre Benivieni, véase B. de Vecchi, I libri di un medico umanista fiorentino del sec. XIV,

en: La Bibliofilia 34 (1932), págs. 293-301; también Baader (cfr. nota 41,1), pág. 188.

Véase Baader, loc. cit. pág. 190s., además Buck (cfr. nota 5), pág. 276; además Joutsivuo (cfr.

nota 21), págs. 23-25.

Sobre Manardi, véase Joutsivuo (cfr. nota 21), pág. 35s., 76s., 81s., 88-93.

Sobre este médico, véase Bergdolt (cfr. nota 12), pág. 3.

Sobre Sinapius, véase J. Flood/D. Shaw, Johannes Sinapius (1505-1560): Hellenist and

Physician in Germany and Italy. Genf 1997.

Véase G. Baader, Mittelalterliche Medizin im italienischen Frähhumanismus, en: Fachprosa-

Studien. Beiträge zur mittelalterlichen Wissenschafts-und Geistesgeschichte. Edr.: G. Keil.

Berlín 1982, págs. 204-254.

Véase H. Schedel, Die Graphiksammlung. Ausstellungskatalog. Edr.: B. Hernad. München

Véase K. Bergdolt, Der dritte Kommentar Lorenzo Ghibertis - Naturwissenschaften und

Medizin in der Kunsttheorie der Frührenaissance. Introducción, comentario y traducción por K.

Bergdolt. Wein- heim 1988, págs. XXXVIIfs. (introducción); también A. Maier, Die Stellung der

scholastischen Naturphi-losophie in der Geschichte der Physik, en: Aus der deutschen Forschung

der letzten Dezennien (Festschrift fur Ernst Telschow). Stuttgart 1956, págs. 33-40; además E.

Garin (1961) (cfr. nota. 9).

Garin (1961) (cfr. nota 9).

Para un estudio exhaustivo de este tema, véase E. Garin (Hrsg.). La disputa delle arti nel

Quattrocento. Rom 1982.

Véase Bergdolt (cfr. nota 15), págs. 38-40.

Véase Petrarca, Invectiva contra medicum I, 152fs.: ‘Quod enim nomen habere potest

mercennarius et infamis artifex?’ Vgl. Invectiva contra medium. Testo Latin o e

Volgarizzamento di Ser Domenico Silvestri (=Storia e letteratura 32). Edr.: Pier Giorgio Ricci.

Rom 1950, pág. 25.

El tratado de Giovanni Baldi se halla en Garin (cfr. nota 31), pág. 3s.; véase también R. de

Rosa, Die Stellung der Medizin in der Frührenaissance. Das Problem der Beziehung zwischen

Theorie und Praxis im Streit der Wissenschaften, in: Aktuelle Probleme aus der Geschichte der

Medizin. Verhandlungen des 10. Internationalen Kongresses für Geschichte der Medizin. Basel

, págs. 259-266.

Véase G. Pagallo, Nuovi testi per la disputa delle arti nel Quattrocento: La quaestio di

Bernardo da Firenze e la disputatio di Domenico Bianchelli, en: Italia medioevale e umanistica 2

(1959), págs. 467-481.

Sobre el texto de N. Vernia, véase E. Garin, Der italienische Humanismus. Frankfurt am Main

, pág. 31; además R. Peitz, Die decem quaestiones de medicorum statu. Ein

spätmittelalterlicher Dialog und ärztliche Standeskunde (=Würzburger Medizinhistorische

Forschungen 11). Edr.: G. Keil, Pattensen 1978.

Bergdolt (cfr. nota 15), pág. I y 192-196.

H. Schipperges, Der Garten der Gesundheit. Medizin im Mittelalter. München 1985, pág. 173.

Schipperges, loc. cit. pág. 187.

Buck (1968) (cfr. 6,1), pág. 161.

Sobre Vittorino y Guarino, véase Buck (1984) (cfr. nota 6, 2), págs. 7-24. véase también

Bergdolt (cfr. nota 15), pág. Is.

Véase C. Salutati, De nobilitate legum et medicinae, De verecundia. Edr.: E. Garin

(=Edizione nazionale dei classici del pensiero Italiano 8). Florenz 1947; además Buck (cfr. nota

, pág. 183.

Véase Bergdolt (cfr. nota 16), págs. 67-76; véase también Francesco Petrarca, Uber seine und

vieler an derer Unwissenheit. Edr.: A. Buck (=Philosophische Bibliothek 455). Hamburg 1993.

Bergdolt (cfr. nota 15), pág. 41s.

Véase F. Petrarca, Invectiva contra medicum. Testo Latino e Volgarizzamento di Ser

Domenico Silvestri (=Storia e letteratura 32). Edr.: Pier Giorgio Ricci. Rom 1950 (reimpresión

inalterada Rom 1978), pág. 29 (I, 163-165): Quid te autem non ausurum rear, qui rhetoricam

medicinae subicias, sacrilegio inaudito, ancillae dominam, mechanicae liberales?

Vergil, Aeneis XII, 397.

Respecto a este tema, véase la amplia literatura en W. Berschin, Salerno um 1100. Die

Ãœbersetzungen aus dem Griechischen und ihr byzantinisch-liturgischer Hintergrund, en: M.

Schneider y W. Berschin (Hrsg.), Ab Oriente et Occidente (Matthaus 8,11). Kirche aus Ost und

West. Gedenkschrift für Wilhelm Nyssen. St. Ottilien 1996, págs. 17-25.

Solo aquíse discuten casos concretos de enfermedad.

Véase E. Garin (Hrsg.), Prosatori latini del Quattrocento (=La letteratura italiana, storia e testi

. Mailand-Neapel 1952, págs. 58-60: "...quorum etiam nomina perhorresco: Fabrich, Buser,

Ockham..."

Petrarca, Invectiva contra medicum III, 707s. (cfr. nota 45), pág. 77 ‘Velis esse rhetoricae

dominus; utilis est tibi, necessaria est, totum est: sine illa nullus es’.

Petrarca, loc. cit. pág. 77 (III, 662s.): (‘ridente Tullio, indignante Demosthene, flente

Ypocrate, populo pereunte’).

Véase Bergdolt (cfr. nota 15), pág. 27s.

Bergdolt, loc. cit. págs. 43-47.

Sobre Ficino, véase Marsilio Ficino, Opera omnia. Basel 1561, 2. Aufl. 1576; reimpresión

inalterada Turín 1959; también P.O. Kristeller, Die Platonische Akademie in Florenz, en: Agorá

(1959), págs. 35-47; además D. Benesch, Marsilio Ficinos De triplici vita (Florenz 1489) en

revisiones y traducciones alemanas. Edition des Codex Palatinus Germanicus 730 und 452

(=Europaische Hochschulschriften Reihe I, Deutsche Literatur und Germanistik 207). Frankfurt

am Main/Bern/Las Vegas 1977; también G. Baader, Die Antikenrezeption in der Entwicklung

der medizinischen Wissenschaft während der Renaissance, en: Humanismus und Medizin

(=Mitteilung XI der Kommission für Humanismusforschung der DFG). Edrs.: R. Schmitz y G.

Keil). Weinheim 1984, págs. 51-66.

Véase Ongaro (cfr. nota 3), pág. 96.

K. Bergdolt, Venedig und die Wissenschaftssprachen, in: Berichte zur

Wissenschaftsgeschichte 17 (1994), págs. 69-78, pág. 73.

Bergdolt, loc. cit.

Véase V. Branca, L’umanesimo Veneziano alla fine del Quattrocento. Ermolao Barbaro e il

suo circulo, en: Arnaldi G., Pastore Stocchi M. (Hrsg.), Storia della Cultura Veneta 3/I. Vicenza

, págs. 150-157.

Bergdolt (cfr. nota 56), pág. 72.

C.B. Schmitt, Aristoteles bei den Ärzten, en: Der Humanismus und die Oberen Fakultäten

(cfr. nota 18), págs. 239-266.

Branca (cfr. nota 58), pág. 134.

Boas (cfr. nota 1), pág. 147.

Boas (cfr. nota 1), pág 148s.

Ongaro (cfr. nota 3), pág. 97; también F.A. Gallo, La trattatistica musicale, en: Storia della

Cultura Veneta 3/llI. Edrs.: G. Arnaldi y M. Pastore Stocchi. Vicenza 1981, pág. 311s.

Boas (cfr. nota 1), pág 150.

Boas (cfr. nota 1) loc. cit.

Boas, loc. cit. pág. 154.

Ongaro (cfr. nota 3), pág. 97.

Sobre Caius, véase O’Malley (cfr. nota 3), págs. 101-106.

Cit. según O’Malley (cfr. nota 3), pág. 102.

Sobre Giovanni Battista del Monte, véase A. Lorenzi, L. Premuda, C. Riga, L’ Ospedale

Civile di Padova. Il suo rinnovamento, la sua storia, le sue moderne attrezzature al servizio

dell’uomo. Padua 1968.

Asíen una carta dirigida a un estudiante de medicina, cit. según O’Malley (cfr. nota 3), pág.

Para más detalles véase O Malley págs. 111-186.

O’Malley, loc. cit. pág. 107.

Schedel (cfr. nota 28), pág. 7.

Descargas

Publicado

2016-08-07